Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
DEHB kendini 3 ana belirti ile gösterir;
1- DİKKAT EKSİKLİĞİ Belirtileri:
Ayrıntılara dikkat etmekte zorluk ya da okul, iş ve diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapma,
Dikkat gerektiren görevler ya da işlerde dikkati sürdürme güçlüğü,
Birisiyle yüz yüze konuşurken dinlemede güçlük çekme,
Okul ödevlerini ya da işyerinde verilen görevleri bitirmekte zorlanma, verilen yönergeleri izlemekte zorluk çekme,
Görevleri ve etkinlikleri düzenleme/organize etme güçlüğü,
Uzun zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınma, bu işlerden hoşlanmama, ya da bu işlere karşı isteksizlik,
Görev ve etkinlikler içingereken eşyaları kaybetme (örneğin; oyuncak, okul ödevleri, kalem-kitap ya da araç-gereç),
Dikkatin kolayca dağılması,
Günlük etkinliklerde unutkanlık gibi
2- HİPERAKTİVİTE Belirtileri:
El ve ayakların kıpır kıpır olması, oturduğu yerde duramama,
Oturulması gereken durumlarda yerinden kalkma,
Koşuşturup durma ya da huzursuzluk hissi,
Boş zaman faaliyetlerini sessizce yapmakta güçlük,
Sürekli hareket halinde olma ya da sanki motor takılıymış gibi hareket etme,
Çok konuşma gibi,
3- DÜRTÜSELLİK Belirtileri:
Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verme,
Sıra beklemekte zorluk çekme,
Başkalarının işine karışma ya da konuşmalarını bölme,
Aşırı tepki vermek,
Sonuçlarını düşünmeden hareket etmek gibi
Bu 3 ana belirtilerin yanında sık görülen başka belirtilerde olabilir ve bunların olması sorunu daha da arttırır ve sorunu daha karmaşık hale getirir. Bunlar:
Hedeflerine ulaşamama ve başarısızlık hissi;
Başlanan bir işi bitirememe ya da işe başlama güçlüğü;
Aynı anda pek çok işle /projeyle uğraşma, bu işleri takipte ve tamamlamakta güçlük;
Zamanı ve yeri uygun olmasa da aklına geleni o anda söyleme eğilimi;
Sık sık büyük heyecanlar peşinde koşma;
Kolay sıkılma;
Herkes tarafından izlenen yolları ve kuralları uygulamamak;
Sabırsızlık;
Engellenme eşiğinin düşük olması;
Kendini güvensiz hissetme;
Duygu durumda sık görülen oynamalar;
Aniden parlama, tepki gösterme;
Düşük benlik değeri;
Parmaklarla tempo tutma, ayak sallama ya da ayak vurma;
Sık sık iş değiştirme;
Strese karşı aşırı duyarlılık-dayanamama;
Zamanı ayarlamakta güçlük;
Unutkanlık;
Sözel-Fiziksel saldırganlık;
Alkol-madde kullanımı;
Yasal güçlük ve sorunlar;
Çökkünlük (depresyon);
Kendine zarar verecek davranışlarda bulunma;
Sebepsiz yere sinirli ve gergin olma (kaygı);
İşinden zevk alamama;
Hayal kırıklığı ve cesaretsizlik hissi;
Uzun süredir devam eden mutsuzluk hissi;
Kapasiteyle uyumlu bir düzeye ulaşamama.
Çocuklarda % 6-8 oranında görülse de yetişkinlerdeki oranı % 3-4 civarındadır. Sorunlarına ve belirtilerine karşı zaman içinde başa çıkma stratejiler geliştirerek bu belirtilerin ortaya çıkması ya da fark edilmesi bir miktar azaltılmış olmaktadır.
İlaçlar ve değişik terapi yöntemleri kullanılarak hem Dikkat Eksikliği Hiperaktivite bozukluğu hem de eşlik edebilen diğer psikiyatrik hastalık-bozukluklar tedavi edilebilmektedir.